تاريخچه گلستان شهدا          

شكل‏ گيري گلستان شهدا اصفهان

گلستان شهدا از مجموع تكيه‏ هاي لسان الارض، ملك، بروجنى‏ها، كوهي، ميرمحمّد صادقى‏ها، و فاضلان و خواجويي تشكيل گرديده است .ولي وضعيت كنوني گلستان با توجه به تخريب ديوار ميان اين تكايا و حفاظ و حصاري كه در سوي جنوب در كنار خيابان سجاد و در جبهه غربي در كنار خيابان فيض و در ضلع شمالي آن به كوچه لسان الارض وكوچه شهيدزماني كشيده شده است، تمامي اين تكايا در يك گستره پيوسته به يكديگر به مساحت ۱۱۳۹۶۹ متر مربع شكل گرفته است و اكنون نمى‏توان اين تكايا را از يكديگر جدا نمود. براساس محاسبه دفتر فني مجموعه فرهنگي مذهبي تخت فولاد دانست، اگرچه بيشتر شهدا در منطقه مركزي به مساحت ۶۴۴۳۷ متر مربع به خاك سپرده شده‏اند و بيشتر قطعه‏هي گلستان شهدا در تكايي ملك، كوهي، بروجنى‏ها، مير محمّد صادقي هاو قسمتي از تكيه لسان‏الارض شكل گرفته است و تنها معدودي از شهدا در زمين‏هي تكيه فاضلان و خواجويي دفن شده‏اند.

پيش از انقلاب اسلامي، حجةالاسلام و المسلمين آقي شيخ مهدي مظاهري در تكيه كوهي و ملك شب‏هي جمعه دعي كميل با شكوهي برگزار مى‏كرد كه چندين هزار نفر در آن شركت مى‏كردند.

پس از شهادت آيةاللّه ميرزا ابوالحسن آل رسول مشهور به شمس‏آبادي مدرس حوزه علميّه اصفهان و امام جماعت مسجد جعفر طيّار در كوچه شهيد انصاري خيابان طالقاني و مسجد شيخ‏بهايي در خيابان شيخ‏بهايي، در سحرگاه روز۷ ربيع‏الثاني ۱۳۹۶هجري، آقاي محمّدعلي خادم‏المؤمنين فولادي تكيه‏بان به منزل شهيد شمس‏آبادي دعوت و در حضور آقايان: آل رسول برادر شهيد، آيةاللّه حاج شيخ باقر صديقين، حاج محمّدبصيري و حاج عبدالجواد قهرايي قطعه زميني به مبلغ ۴۰ هزار تومان بري دفن مرحوم شمس‏آبادي واگذار مى‏كند.

- مذاكره با آقاي حاج عبدالجواد قهرايي، عضو هيأت امني بقعه شهيد شمس‏آبادي كه متن قولنامه واگذاري زمين مقبره نزد وي مى‏باشد و بنده آن را مشاهده نمودم. در مذاكره با آقاي حاج محمّد علي خادم المؤمنين فولادي ايشان دريافت پول بري واگذاري زمين را تاييد كردند.

پس از آماده‏سازي قبر، جنازه آن شهيد فردي آن روز با تشيع بسيار باشكوه مردم اصفهان در اين مكان دفن گرديد. پس از مدتي از سوي هيأت امناي بقعه با كمك برخي از مردم خيّر و وجوهاتي كه مردم در صندوق مقبره مى‏ريختند بقعه با شكوهي با آجر و كاشي بر روي قبر آن عالم شهيد ساخته شد.

پس از دفن شهيد شمس‏آبادي برخي از شهدي انقلاب اسلامي در دوره حكومت نظامي در سال ۱۳۵۷ش¬اصفهان همچون شهيد اصغر نوري و شهيد سيّد حسين دوازده امامي در اين مكان دفن شدند، ولي در هنگام اجري مراسم هفت و چهلم و تجمع مردم بر سر قبور اين شهدا دربان تكيه لسان الارض به كلانتري اطلاع مى‏داد و مأموران مى‏آمدند و با تيراندازي هوايي مردم را پراكنده مى‏كردند و از برگزاري مراسم جلوگيري مى‏كردند. به همين جهت گاهي مراسم در مسجد حضرت حجت عج برگزار مى‏شد. اين مسجد به وسيله آقاي حاج ابراهيم ربيعي قهفرخي با همكاري حجةالاسلام شيخ مهدي مظاهري پس از تخريب تكيه قهفرخى‏ها ساخته‏شد. مذاكره با آقاي حاج محمّد علي خادم المؤمنين فولادي. بر روي كاشى‏كاري درب ورودي مسجد نام واقف حاج ¬ابراهيم ربیعی ثبت شده است.

با پيروزي انقلاب اسلامي در ۲۲ بهمن ماه۱۳۵۷ شمسي و توطئه‏ها عليه آن در كردستان و سيستان و بلوچستان بسياري از جوانان انقلابي اصفهان براي مبارزه با اين توطئه‏ها به اين مناطق اعزام شدند و برخي از آنها به شهادت رسيدند. در آغاز اين شهدا را در قطعه "حمزه سيّدالشهدا" در شمال غربي بقعه شهيد شمس‏آبادي دفن مى‏كردند، ولي با شروع جنگ تحميلي عراق عليه ايران رفته رفته گنجايش آن قطعه تمام شد و ضرورت انتخاب يك مكان ديگر بري دفن شهدا بيشتر احساس شد. به همين سبب تعميرگاهي كه در كنار خيابان سجاد و جنوب گلستان قرار داشت انتخاب شد و به مستأجرين تعميرگاه، شهيد عباس كلاني، در خيابان جي زمين تجاري واگذار كرد و زمين تعميرگاه از سوي شهيد احمد چلمقاني اهدا شد و معاوض منازل نيز با كمك بنياد مسكن در خيابان ۲۲ بهمن فعلي زمين واگذار گرديد. قطعه زمين شهدي عمليات فرماندهي كل قوا،) ثامن الائمه) آزاد سازي شمال آبادان) و طريق القدس (آزاد سازي بستان) در شمال و شمال غربي بقعه آيةاللّه اشرفي اصفهاني با مذاكره با مالكين آنها اهدا گرديد. مثلاً آقاي دكتر سيّد سعيدالدين سجادي در آغاز اجازه دفن يك تعداد از شهدا را داد ولي پس از شهادت پسرش همه زمين خود را در اختیار گلستان شهدا گذاشت.

- سخنان آقاي اكبر عليار، مدير داخلي گلستان شهدا از آغاز سال ۱۳۶۰ ش تا ۲۲/۴/۱۳۶۳ ش، پس از نامبرده همكار ايشان آقاي اسداله مكى‏نژاد طي حكم شماره ۱۶۲۲۶ از سوي مسؤول بنياد شهيد اصفهان به عنوان مسؤول امور داخلي گلستان شهدا منصوب شد. بري حصول اطمينان از سخنان آقاي اكبر عليار با استاد دكتر سيّد سعيدالدين سجادي، فرزند سيّد رضا، عضو هيأت علمي گروه جراحي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان كه مدت‏ها رياست بيمارستان‏هي شهيد چمران، حضرت قائم عج، شريعتي و سعدي را بر عهده داشتند تماس گرفتم نامبرده اهدي قطعه زمين خود را به طور کامل گواهی کردند.

در اوايل سال ۱۳۶۰ شمسي مسؤوليت اداره گلستان شهدا بر عهده بنياد شهيد گذاشته شد و از سوي آن بنياد آقاي اكبر عليار بري اين كار منصوب گرديد. چون تا پايان سال ۱۳۶۰شمسي هيچ گونه قطعه سازي در گلستان صورت نگرفته بود بري اين منظور يك هيأت اجرايي به رياست آقاي مهندس آرمان پناه و نمايندگان كارخانه ذوب آهن اصفهان، جهاد سازندگي، بنياد شهيد و نماينده امام جمعه اصفهان تشكيل گرديد. طرح ساماندهي و محوطه سازي و قطعه سازي از سوي آقاي مهندس افراسيابي پيشنهاد گرديد و در هيأت اجرايي تصويب و قطعه سازي بر عهده ذوب آهن و محوطه و كف‏سازي بر عهده جهاد سازندگي گذاشته شد و اقدامات لازم انجام گرفت.

با آغاز عمليات محرم در۱۱/۸/۶۱ شمسي در منطقه غرب عين‏خوش و جنوب غربي موسيان به واسطه حضور رزمندگان اصفهان در اين عمليات و به ويژه لشكر ۱۴ امام حسين۷، تعداد ۳۰۰ شهيد به اصفهان آوردند. چون در گلستان شهدا جايي بري دفن اين شهيدان وجود نداشت جلسه‏ي با حضور اعضاي هيأت اجرايي، رياست دادگاه انقلاب و هيأت امناء گلستان شهدا تشكيل گرديد و مقرر شد با مذاكره صاحبان منازلي كه در جنوب مقبره »يوشع النبي« قرار داشت آنان به يك مجتمع مسكوني از آن بنياد مسكن و هتلي كه در اختيار بنياد شهيد بود، انتقال داده شوند. كار انتقال و سپس تخريب منازل با كمك جهاد سازندگي، شهرداري و مردم صورت گرفت و۳۳۰قبر بري دفن شهدا آماده گرديد. فردي آن روز با تشييع با شكوه شهدا در اصفهان جنازه شهدي عمليات محرم دفن شدند. به صاحبان منازل مسكوني نيز زمين معوّض داده شد و منازل آنان را ساختند.

پس از آن بري دفن شهدي عمليات والفجر يك در شمال غربي فكه، والفجر دو در غرب پيرانشهر، والفجر ۴ در شمال غرب مريوان، چندين باب خانه مسكوني با مذاكره با صاحبان آنها و واگذاري معوّض زمين تخريب شدند و قسمتي نيز كه متعلق به تكيه‏بان لسان الارض بود، خريداري گرديد.

بدين سان كار آماده سازي قطعه‏هي گوناگون گلستان شهدا يكي پس از ديگري انجام شد و اوايل سال ۱۳۶۲ شمسي خيمه حسيني طراحي كه با كوشش مستقيم مرحوم حاج حسن حدادي ساخته شد و از آن پس مراسم شهدا و دعاهي گوناگون و مناسبت‏ها در آن برگزار مى‏گرديد. هم اكنون نيز عمليات اجرايي بري احداث يك مجموعه فرهنگي و سالن سخنراني و نمايشگاه در چند طبقه در شمال خيمه حسيني و جنب قطعه يوسف ۳ در حال انجام است.

منبع: تخت فولاد