فاجعه هفتم تير سال 1360

روز هفتم تير 1360 بر اثر انفجار بمب نيرومندي در سالن اجتماعات حزب جمهوري اسلامي آيت‌الله سيد‌محمد‌ حسيني بهشتي رئيس ديوان عالي كشور همراه با دهها تن از شخصيتهاي سياسي و مذهبي كشور به شهادت رسيدند. اين حادثه از جمله اقدامات تروريستي سازمان مجاهدين خلق ـ‌منافقين ـ در سالهاي اوليه پس از پيروزي انقلاب محسوب مي‌شود. شهيد بهشتي در اجلاس دفتر مركزي حزب جمهوري اسلامي همراه با جمعي از نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و مقامات دولتي از جمله معاونين وازرتخانه‌ها در حال تبادل نظر با يكديگر در زمينه مشكلات كشور بودند.

حادثه هفتم تير شش روز پس از عزل بني‌صدر از رياست جمهوري و يك ماه قبل از فرار وي و مسعود رجوي سركرده سازمان مجاهدين خلق به فرانسه صورت گرفت. سه روز قبل از وقوع اين حادثه، محمد جواد قديري عضو كادر مركزي سازمان مجاهدين خلق و طراح اصلي انفجار مسجد ابوذر 1 به دوستان خود با اطمينان خبر داده بود كه «روز هفتم تير» كار يكسره خواهد شد. 2 او روز ششم تير نيز مجدداً به بعضي متهمين دستگير شده سازمان تأكيد كرده بود كه فردا يعني روز 7 تير 1360، كار نظام اسلامي تمام است. 3

در جلسه روز هفتم تير پس ازتلاوت آياتي از كلام‌الله مجيد و اعلام برنامه، شهيد بهشتي، آغاز سخن نمود. بحث روز درباره تورم بود اما عده‌اي از حاضران مجلس خواسته بودند كه راجع به انتخابات رياست جمهوري نيز بحث شود. 4 شهيد بهشتي نيز در اين زمينه سخناني ايراد كرد و براساس نوار ضبط شده از اظهارات ايشان، آخرين جملات مشاراليه در لحظات قبل از انفجار چنين بود:

«... ما بار ديگر نبايد اجازه دهيم استعمارگران برايمان مهره سازي كنند و سرنوشت مردم ما را به بازي بگيرند. تلاش كنيم كساني را كه متعهد به مكتب هستند و سرنوشت مردم را به بازي نمي‌گيرند انتخاب شوند و ...»5

عامل انفجار هفتم تير، فردي به نام محمد‌رضا كلاهي دانشجوي دانشگاه علم و صنعت بود كه پس از پيروزي انقلاب به سازمان مجاهدين خلق پيوست و با حفظ اين عضويت، ابتدا پاسدار كميته انقلاب اسلامي خيابان پاستور شد و بعد با هدايت سازمان، به داخل حزب جمهوري اسلامي راه پيدا كرد. اودر حزب ارتقاء يافت و مسئول دعوت‌ها براي كنفرانس‌ها و ميزگردها و جلسات شد. ضمن آنكه مسئول حفاظت حزب نيز گرديد.

او بمب را با كيف دستي خود به داخل جلسه حزب جمهوري اسلامي واقع در نزديكي چهار راه سرچشمه تهران انتقال داد و دقائقي قبل از انفجار، از ساختمان حزب خارج شد. پس از انفجار نيز مدتي در منزل يكي از اعضاي سازمان متبوع خود مخفي شد و نهايتاً از طريق مرزهاي غربي كشور به عراق منتقل گرديد. او در عراق با يكي از اعضاي سازمان ازدواج كرد. اما در 1370 در فهرست اعضاي «مسئله‌دار» سازمان قرار گرفت، در 1372 از سازمان جدا شد و در 1373 از عراق رهسپار آلمان گرديد.

در فاجعه هفتم تير علاوه بر شهيد ‌آيت‌الله بهشتي رئيس ديوان عالي كشور، 72 نفر ديگر از جمله 4 وزير، چند معاون وزير، 27 نماينده مجلس و جمعي از اعضاي حزب جمهوري اسلامي به شهادت رسيدند.

امام خميني در پيامي كه به اين مناسبت انتشار دادند، فرمودند «اين كوردلان مدعي مجاهدت براي خلق، گروهي را از خلق گرفتند كه از خدمتگزاران فعال و صديق خلق بودند.» 6 امام تأكيد كردند «بهشتي مظلوم زيست و مظلوم مرد و خار چشم دشمنان اسلام بود.»7

پي‌نويس‌ها:

1. در جريان حادثه انفجار مسجد ابوذر كه روز قبل از فاجعه هفتم تير به وقوع پيوست آيت‌الله سيد علي خامنه‌اي از ناحيه كتف راست مصدوم شد و رگها و اعصاب دست راست وي نيز قطع شد. براي آگاهي از جزئيات اين حادثه به مقاله مستقلي تحت عنوان انفجار در مسجد ابوذر تهران در سايت مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي مراجعه شود.

2. سازمان مجاهدين خلق، پيدايي تا فرجام، مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي، ج 2، ص 593.

3. سازمان مجاهدين خلق، همان.

4. جلسه حزب جمهوري اسلامي 25 روز قبل از انتخابات رياست جمهوري برگزار شد. در اين انتخابات كه روز دوم مرداد 1360، پنج روز قبل از فرار بني‌صدر برگزار شد، محمد‌علي رجائي به عنوان دومين رئيس‌جمهور اسلامي ايران برگزيده شد.

5. روزها و رويدادها، انتشارات پيام مهدي(عج) بهار 1379، ص 184.

6. صحيفه امام، ج 15، ص 2.

7. صحيفه امام، همان، ص 3.

موسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي 

.......................................................